Đặc sản sông Ba

19/04/2018

(GLO)- Tất cả mọi con sông trên trái đất này đều đem lại cho nơi nó chảy qua sự sống. Không phải sự sống bình thường (bởi sa mạc cũng có sự sống) mà là sự sống chan hòa, màu mỡ, đáng sống và được sống. Bởi thế, các lưu vực sông luôn là nơi con người quần tụ, là nơi phát sinh các nền văn minh.
Sông Ba chảy qua tỉnh Gia Lai là một con sông như thế. Từ Kon Chư Răng qua An Khê, rồi có cảm giác như nó... ngược nhưng thực ra là hơi cong một chút khi uốn qua Ayun Pa, Krông Pa trước khi đổ xuống Phú Yên nhập thành sông Đà Rằng.

Đoạn sông Ba chảy qua thị xã Ayun Pa là nơi có đặc sản cá chốt và cá phá. (ảnh internet)
Đoạn sông Ba chảy qua thị xã Ayun Pa là nơi có đặc sản cá chốt và cá phá. (ảnh internet)

Vấn đề là, ở mỗi địa phương mà nó chảy qua, sông đều để lại những sản vật dành tặng con người.
Chỉ tính riêng cá thôi nhé, và chỉ tính loại bình dân giờ thành đặc sản, muốn ăn phải đặt, phải đợi phải chờ cũng đủ thấy sự ưu đãi của sông Ba với con người vùng này.
Chảy qua An Khê, sông Ba hiến cho vùng đất này loài cá đá lừng danh. Một thời, làm gì thì làm, người ta cố gắng căn giờ qua An Khê đúng bữa để được ăn cá đá ở mấy cái quán nho nhỏ nhưng luôn nghẹt khách. Rồi sông Ba cạn và ô nhiễm do thủy điện An Khê-Ka Nak, loài cá này bị “đứt hàng” một thời gian, giờ đã thấy lác đác có lại. Đó là loại cá có bụng trắng lưng đen, mình tròn và nhỏ như các loại cá trắng khác nhưng lại mang những phẩm chất đủ để ăn một lần nhớ mãi, bởi nó chỉ ăn rêu trong hốc đá. Loại cá này nướng chấm muối ớt, chiên hoặc kho tộ đều ngon. Tất nhiên bây giờ bảo tả ngon như thế nào sẽ rất khó, nhưng nguyên việc cá tung tẩy giữa dòng nước xiết, trong các hốc đá và ăn rêu đủ để thấy thịt nó dai và thơm thế nào. Con cá niên vùng Quảng Nam cũng có những phẩm chất như thế và cũng lừng danh như thế. Một lý do nữa khiến cá đá quý là vì nó... ít. Quý đi với hiếm là thế.
Ngoằn ngoèo khúc nữa, đến đoạn Ayun Pa giáp Krông Pa, sông Ba lại hiến cho ta 2 loại cá quý nữa, là cá chốt và cá phá.
Nói thật, cá phá tôi mới chỉ nghe chứ chưa được ăn bao giờ, dù tôi là rể Ayun Pa mấy chục năm nay và bạn bè người quen ở đấy rất đông, rất nhiều người có ý định tặng tôi ăn thử nhưng đặt mãi mà vẫn chưa có. Chỉ biết đấy là loại cá quý, to nhất đến mấy chục cân, thịt dai, giòn và ngọt. Chắc nó cũng quý như các loại cá chình, chép... trên sông Ba nhưng vì tôi đang muốn nhắc loại cá đặc sản bình dân nên lướt qua. Ở đây tôi muốn nói tới cá chốt sông Ba đoạn Ayun Pa, Krông Pa.
Thì đã bảo lạ mà lại, cũng sông ấy, nhưng cá đá chỉ sống ở đoạn chảy qua An Khê và cá chốt lại ở vùng Ayun Pa, Krông Pa.
Cá chốt là loại cá da trơn, gần giống cá trê, có vùng kêu cá ngạnh. Thực ra, nó na ná con cá ngạnh thuộc họ cá trê hồi nhỏ tôi từng đi câu ở sông Mã (Thanh Hóa), nhưng có lẽ do sông, do nước, do thác do đá nên  con cá chốt ấy nó ngon lạ lùng và nấu thì rất dễ. Dễ nhất là ghé chợ mua một bó lá giang, nước đun sôi cho mắm muối vừa ăn, thêm 2 quả ớt tươi đập giập, rồi thả cá và lá giang vào. Thế thôi mà hít hà, mà nồng nàn, mà xoa xuýt. Ngon ngọt, bùi mềm, dai săn... đủ tiêu chuẩn  là sản vật quý hiếm vùng này rồi.
Cá chốt sông Ba là loại cá thịt vàng, mỡ cũng vàng, rất dai. Loại này toàn bơi ngược và chui trong kẽ đá ăn rêu. Chỉ tả thế là đã biết nó “đặc sản” đến thế nào rồi. Kho tộ hay nướng than hoa đều tuyệt. Nhưng dễ nhất, nhanh nhất, nguyên chất nhất và... vừa cái, vừa nước nhất là nấu lá giang.
Thú nhất là, nếu rỗi, ta chạy tiếp xuôi hướng Krông Pa, gần chân đèo Tô Na, có mấy cái quán lúp xúp ngay bờ sông, ẩn dưới các tán cây, gió ngào ngạt vừa thơm vừa mát. Cá vừa dưới sông lên đang ì oạp trong chậu, còn sàn le thì thênh thang, xếp bằng ở đấy, thêm cây guitar nữa, tuyệt thú chứ còn gì.
Thú nữa, bên kia, núi đá thoai thoải, rừng trập trùng. Chả cần leo, chỉ ngồi ngắm thôi đã sướng. Có những mùa, nó vàng còn hơn tranh Levitan. Còn nếu có thời gian, leo lên, treo giữa 2 thân cây một cái võng hoặc đơn giản là bệt ngay xuống thảm lá mục, dang chân dang tay ra, trời li ti qua kẽ lá, nào, phát huy trí tưởng tượng tiếp đi bạn nhé.
Chưa kể, Ayun Pa còn mấy địa danh nghe đã muốn... du lịch, như Bến Mộng, Thung lũng hồng, Chân trời tím... Mà đến đấy, thấy nó Mộng thật, Hồng thật, Tím thật... Nhưng nó thuộc phạm vi một bài viết khác...

Văn Công Hùng

Lượt xem: 9
Hotline
02693.827.159
Zalo
02693.827.159
Facebook
https://www.facebook.com/dulichpleiku1/